Mùa đông năm 1931, ông cố của tôi đính hôn. Người đính hôn với ông là một cô gái mang họ Thạch, ở vùng Hà Đông có thể được coi là một gia đình giàu có, tuy không lớn bằng đại gia đình nhà tôi, nhưng cũng có sức ảnh hưởng.
Điều quan trọng nhất là, thân thích của nhà họ có một người đang giữ chức quan nhỏ ở Nam Kinh. Ông tổ nhà tôi ngẫm nghĩ, sau này nếu như ông cố gánh vác gia tộc, có được mối hôn sự này, làm việc gì ở phía nam cũng được chiếu cố hơn.
Cô gái nhà họ Thạch này rất xinh đẹp, khuôn mặt trái xoan, mắt phượng mày ngài, tri thư đạt lý, thông minh đức độ. Phải nói rằng khắp 8 làng 10 dặm cùng với những gia đình giàu có ở xung quanh tất cả đều để tâm đến cô ấy, vì nghĩ cho con cháu nhà mình, ai cũng muốn kết thông gia với nhà họ Thạch.
Thế nhưng ông tổ của tôi là một người rất có bản lĩnh, nhìn người cực kì chuẩn, ông biết rằng cô gái này về sau sẽ rất có ích đối với gia tộc của chúng tôi. Điều quan trọng nhất là ông tổ nghĩ cô ấy là người có thể trói buộc được ông cố của tôi, bởi vì ông ấy là một người rất thích bay nhảy, từ sáng đến tối cũng không thấy bóng dáng ở nhà, không chạy đi Sơn Đông uống rượu thì cũng là đến Giang Nam thưởng hoa. Hơn nữa, những người kết giao với ông cố tôi, tam giáo cửu lưu loại nào cũng có, điểm này khiến ông tổ rất đau đầu.
Thế nhưng, mùa hè năm ấy có một đoàn kịch đã đến, ở nhà chúng tôi hát hí kịch trong 2 tháng, ông cố của tôi đã liếc mắt đưa tình với một tiểu hoa đán trong đoàn kịch. Sau khi diễn xong, cả đoàn kịch rời di, nói là phải lên phía Bắc, một năm trước có một vị quan lớn ở Bắc Bình (tên gọi cũ của Bắc Kinh) đã mời đoàn kịch của họ đến hát.
Theo cách nói của ông tổ, chuyện đoàn kịch nhỏ này nói rằng họ được một vị quan lớn mời đến hát ở Bắc Bình là nói năng linh tinh, những trò vui này của bọn họ có thể được gia đình tôi mời đến diễn thì cũng đã xem như là cầu còn không được rồi. Bắc Bình có vị quan lớn nào lại đi mời đoàn kịch này đến? Chỗ người ta có kinh kịch không nghe? Chỗ người ta có Mai Lan Phương, Trình Nghiên Thu không nghe? Lại đi nghe bọn họ hát?
Thế nhưng, ông cố của tôi lại lẩm bẩm nói, không chừng quan lớn người ta lại thích mảng miếng của đoàn này thì sao.
Ông tổ tức giận xém chút đập vỡ cả bàn bát tiên, nói, mày thử nói xem có vị quan nào quen ăn sơn hào hải vị rồi, lại muốn ăn một bàn toàn dưa muối, củ cải, đậu phộng không? Ông ta rảnh đến vậy à?
Ông cố nói, có thể ông ta muốn đổi khẩu vị thử, sơn hào hải vị ăn nhiều cũng ngán mà.
Ông tổ tôi lại mắng, để tao đập gãy cái chân của mày, vừa nói vừa bắt đầu cầm gậy lên, may là có bà tổ cản lại, nếu không ông cố của tôi 3 ngày cũng đừng hòng bước ra được khỏi cửa.
Sau lần nói chuyện đó, ông cố làm mình làm mẩy, thu dọn một túi hành lý nhỏ, cầm theo quạt xếp và một cái mũ phớt, đi lên phía bắc, nhưng còn chưa đến được phủ Tế Nam, đã bị ông tổ sai người bắt về.
Ông tổ của tôi cũng từng trải qua thời thiếu niên, dĩ nhiên biết được chuyến đi này của ông cố là vì mục đích gì, con trai ông trong lòng chắc chắn đang nhung nhớ cô gái của đoàn kịch tên Tiểu Diễm Thu. Ông tổ của tôi không thể để con trai mình gây thêm rắc rối nữa, nên đã nhanh chóng đến Hà Đông gặp nhà họ Thạch, thương lượng mối hôn sự này cho ông.
Kế hoạch của ông tổ rất đơn giản, năm trước đính hôn năm sau thành hôn.
Ông cố biết được chuyện này, không màng cơm nước, muốn dùng cách tuyệt thực để phản kháng, thế nhưng cánh tay còn không véo được cẳng chân, cả người không ăn không uống, liệu có sức để giải quyết vấn đề hay sao?
Bà tổ đến khuyên nhủ ông: "Con à con đừng ngốc như vậy, cái gì nên ăn thì ăn nên uống thì uống, đợi đến lúc con thành thân rồi, con muốn phong lưu thì cứ việc phong lưu, muốn phóng túng thì phóng túng, trong nhà có con dâu canh giữ giúp con, con ra ngoài vui chơi thế nào cũng được, muốn tìm Tiểu Diễm Thu thì tìm Tiểu Diễm Thu, muốn tìm Tiểu Diễm Hồng thì tìm Tiểu Diễm Hồng, không có ai ngăn cản con nữa. Có đàn ông nào lúc còn trẻ mà không phong lưu đâu, con cho rằng cha con là người hiền lành sao? Có thể con không biết, lúc còn trẻ ông ấy cũng đi đó đi đây, ta đã phải đi tìm ông ấy về không biết bao nhiêu lần, thành Nam Kinh, phủ Phụng Thiên, Quảng Châu ta đều từng đi qua, mẹ con đi đến những nơi đó nào phải để du ngoạn, toàn là để đi tìm cha con về, giờ thì con biết Nhị nương, Tam nương của con từ đâu mà có chưa? Tất cả đều là do mẹ con bắt quả tang tại trận, ngay sau đó cha con đã mang những người bị ta bắt gặp đó về làm thiếp.
Những lời bà tổ nói khiến ông cố như mở cờ trong bụng, ông nói, thật không thể ngờ, cha con lại là người như vậy, được, mẹ, con nghe lời người, nên ăn thì ăn nên uống thì uống, con phải bái đường, phải thành thân.
Cứ như vậy, ông cố và bà cố của tôi đã bái thiên địa rồi thành thân. Bái đường thành thân xong, lúc bà cố đợi viên phòng, chẳng ngờ ông cố tôi lại nói rằng ông là một người có lý tưởng, muốn đi khắp đó đây, lang bạt giang hồ.
Bà cố lúc đó vẫn còn đang trùm khăn đỏ trên đầu, nghe thấy trong phòng có tiếng động sột soạt, đã hỏi ông: "Anh đang làm gì vậy?" Ông cố nói: "Thu dọn đồ đạc, sau khi thu dọn xong tôi sẽ đi lang bạt giang hồ, em ở lại canh giữ nhà cửa hộ tôi, đợi đến khi tôi quay về chúng ta sẽ nhanh chóng sinh một thằng nhóc bụ bẫm."
Tuy rằng bà của tôi là một người vô cùng thông minh, nhưng bà không thể ngờ rằng, ông cố lại thật sự có thể làm ra loại chuyện như vậy. Vào đêm mà hai người họ vừa mới thành thân, ông cố tôi mang theo một túi hành lý nhỏ, đầu đội mũ phớt, đeo kính râm, không mang theo quạt xếp, nhảy qua tường chạy mất.
Cứ như vậy, bà cố đầu đội khăn đỏ, ngồi suốt một đêm ở trên giường.
Đến trời sáng, bà vú trong nhà đến xem tình hình, sau khi nhìn thấy mới vỡ lẽ ra, tân nương tử bị bỏ rơi trong phòng suốt một đêm, tam thiếu gia lại bỏ chạy đi mất. Bà vú già hét loạn lên, chạy ra ngoài kể lại sự việc cho ông tổ của tôi, ông tổ nổi trận lôi đình, đập vỡ chiếc bàn bát tiên.
Bà tổ bắt đầu oán trách ông tổ: "Ông mua cái của hời này về nhà là để đập cho vui phải không? Ông nói xem, một năm nay nhà chúng ta đã có bao nhiêu cái bàn bát tiên bị ông đập vỡ rồi, đầu xuân năm nay đã là cái thứ 5 rồi đó."
Đã để Tam thiếu gia chạy mất rồi, không còn cách nào khác, đuổi theo đi.
Anh cả của ông cố là một người có dáng vẻ giống chó săn, được xem như là một chỉ huy của quân đội cách mạng quốc dân, trong thời kì loạn lạc vẫn rất khá, đã lên được đến chức phó đoàn trưởng, nghe nói còn từng được diện kiến Lý Tông Nhân.
(Lý Tông Nhân, là một lãnh chúa đầy quyền lực ở Quảng Tây và là chỉ huy quân sự có ảnh hưởng trong Quốc Dân Đảng trong suốt cuộc chiến tranh chống Nhật, Thế chiến hai. Ông làm Quyền Tổng thống của Trung Hoa Dân Quốc khi Tưởng Giới Thạch từ chức vào tháng 1 năm 1949)
Có điều ông cố từng nói con người của anh cả ông chỉ có thể hình dung được bằng hai câu, câu thứ nhất là tầm nhìn hạn hẹp, câu thứ hai là ham lợi trước mắt.
Sau đó ông cố nhận định về quân đội của quốc dân đảng thế này, đám người đó từ trên xuống dưới đều chỉ có một bộ dạng, ai nấy đều muốn trở thành lãnh đạo, đều muốn làm quan chức cấp cao, đều muốn kiếm tiền, chuyện của bách tính thì lại làm lơ không quan tâm, có thể giành được thắng lợi mới là chuyện lạ đó.
Anh thứ hai của ông cố lại là một kẻ nghiện ngập, tán gia bại sản. Nhà chúng tôi không ai chào đón ông ấy cả, một mình ông ấy sống ở biệt viện phía tây. Rảnh rỗi lại tụ tập cùng đám bạn không ra gì uống rượu, ăn thịt, hút thuốc. Ông tổ của tôi nói là, chỉ cần không chết đói là được, còn lại muốn sống thế nào thì tuỳ.
Cho nên đó là lí do vì sao ông tổ lại muốn giao lại gia nghiệp sau này cho ông cố của tôi. Đừng thấy ông cố tuổi còn trẻ như vậy mà coi thường, thứ nhất không có sở thích xấu gì, thứ hai vô cùng thông minh học đâu biết đấy, thứ 3 làm việc gì cũng biết tiến biết lùi. Nhưng chỉ có một điểm không tốt, người quá thông minh, làm việc tuỳ hứng.
Không phải dưới ông cố không có thêm người em trai nào nữa, dưới ông còn có thêm vài người em trai, nhưng một là vẫn còn nhỏ, hai là cũng không nhìn ra được điểm nào xuất chúng, ba là tuổi tác của ông tổ cũng đã cao, thể lực không được như trước.
Nhưng tính cách làm việc gì cũng tuỳ hứng này của ông cố tôi đã khiến ông tổ không thể chịu đựng nổi, chính vì điều này mà họ đã đối đầu với nhau suốt hơn 10 năm. Cuối cùng vẫn không thể phân thắng bại, để lại cho cả hai tiếc nuối một đời.
Lần bỏ đi này của ông cố, bất luận là ông tổ hay anh cả của ông đều cho rằng ông cố tôi nhất định lại muốn ngồi tàu hoả đi lên phía bắc, bèn phái người đợi ở phủ Tế Nam. Thế nhưng khi đoàn người đến phủ Tế Nam, đợi ở đó một ngày không thấy ai, ngày thứ hai không thấy, đến ngày thứ ba vẫn không. Ông tổ nhận được tin lập tức vỗ đùi nói, hỏng rồi, có lẽ giờ này nó đã đến Bắc Bình rồi.
Tin tức truyền đến nhà, bà cố của tôi không rơi một giọt nước mắt nào, bà yên tĩnh ngồi trên chiếc ghế lớn, mắt nhìn ra ngoài sân. Dáng vẻ này đã khiến bà vú già lo lắng sợ hãi, liền hỏi: "Mợ ba, cô không sao chứ, cô phải cố gắng gượng nha."
Bà cố khẽ hừm một tiếng, nói: "Tôi có chuyện gì đâu? Cho dù bà có chuyện, tôi cũng không có vấn đề gì."
Nói xong hai câu này, bà vú mới thở phào nhẹ nhõm, sau đó nói: "Không có gì thì tốt, không có gì thì tốt, tôi còn sợ mợ có chuyện gì."
Bà cố đảo mắt nhìn, chậm rãi đứng dậy rồi nói: "Thanh Liên Nhi, thay đồ đi, chúng ta cũng lên Bắc Bình một chuyến."
Tì nữ của bà cố tôi tên là Thanh Liên Nhi, người cũng rất đẹp, chân mày lá liễu, mắt hạnh, môi chúm chím như quả anh đào. Gương mặt như chén bạc, vóc người cao ráo, đi đứng nói năng mau mắng lanh lẹ, không thua kém gì bà cố.
Thanh Liên Nhi vừa nghe lệnh của bà đã lập tức xoay người bước vào phòng, lát sau mang ra một bộ quần áo mới cho bà cố, trên tay còn vác theo một túi hành lý, chủ tớ hai người như vậy coi như đã thu dọn xong xuôi.
Bà cố tôi nói với bà vú già: "Bà nói lại với lão gia phu nhân một tiếng, Bá Như có lỗi với tôi cũng không sao, có điều tôi đã gả vào đây rồi, lấy gà theo gà, lấy chó theo chó, từ nay tôi đã là người nhà họ Thẩm. Bá Như đi đâu tôi sẽ theo đến đấy, anh ấy đi Nam Dương tôi sẽ đi Nam Dương, anh ấy đi Sơn Đông thì tôi đến Sơn Đông, giờ đây anh ấy lại đang ở Bắc Bình vậy thì tôi cũng sẽ đi Bắc Bình."
Bá Như là tên tự của ông cố tôi, lúc hai người họ đính hôn có trao nhau tờ thiếp canh ghi tên và ngày sinh, cho nên bà cố biết được cả tên và tự của ông cố. Bà cố tên Thạch Ấu Đường, vốn dĩ phụ nữ thời đó không có tên tự, thế nhưng phụ thân của bà rất yêu thích người con gái này nên đã đặt cho bà tự là Mi Chi.
Sau khi dặn dò bà vú xong, bà cố tôi hét to gọi Thanh Liên Nhi nói, chúng ta đi. Sau đó chủ tớ hai người vác theo túi hành lý rời khỏi Thẩm phủ.
Bà vú già cảm thấy khoảng thời gian này trong nhà người nào người nấy đều phát điên cả rồi, không những Tam thiếu gia bị điên, mà ngay cả Tam thiếu phu nhân cũng điên theo, thật không biết có phải là nguời một nhà không vào cùng một cửa không? Bà vú sợ chết khiếp vội vã chạy đi báo lại chuyện này. Ông tổ của tôi đang nằm trên giường nhỏ hút thuốc, nghe thấy tin này liền kích động, bà tổ giữ tay ông lại nói: "Cái bàn này mới mua, đừng đập".
Ông tổ tôi từ từ ngồi dậy hỏi, người đâu rồi? Bà vú nói, vừa ra khỏi cửa. Ý của ông tổ tôi là gọi người đến cản lại, không được để bà cố đi. Thế nhưng bà tổ đã vội cắt lời ông, bà nói: "Nhất định phải để nó đi, không những cho nó đi, còn phải để cho nó đường đường chính chính mà đi."
Bà tổ ra lệnh cho bà vú già đến phòng thu chi lấy ra 200 đồng bạc đưa cho bà cố tôi, để làm chi phí đi đường.
Bà vú nghe lệnh đến phòng thu chi lấy 200 đồng đông dương mang ra cửa, lúc này mới phát hiện bà cố của tôi đã dẫn theo Thanh Liên Nhi lên đường rồi từ sớm rồi.
Sau đó bà sai người hầu phóng ngựa đuổi theo, đuổi đến nơi, tên người hầu đưa cho bà cố 200 đồng bạc, đồng thời chuyển lời của bà tổ nhờ nói lại rằng đi đường phải nhớ cẩn thận, tìm được tam thiếu gia thì mau chóng quay về.
Sau khi người đầy tớ cưỡi ngựa quay về, Thanh Liên Nhi hỏi bà cố tôi, người của Thẩm gia này làm việc sao lại giống nhau thế này? Ý của Thanh Liên Nhi là Thẩm gia vốn là một gia đình giàu có, sao người nào nguời nấy làm việc đều không theo lẽ thường vậy?
Bà cố nói, nếu nhà họ có thể làm việc theo lẽ thường liệu có thể gây dựng nên gia nghiệp lớn như vậy không?
Thật ra Thanh Liên Nhi còn có một ý nghĩ khác, không nhịn được nói với bà cố tôi, cô xem những gia đình địa chủ có tiền khác đều là nhà cao cửa rộng, cây lớn vườn lớn, Thẩm gia này lại gì cũng nhỏ, cửa nhỏ nhà nhỏ, việc này rất thú vị đấy.
Bà cố nói, Thạch gia chúng ta ngược lại nhà cao cửa rộng, nhưng có tác dụng gì chứ? Cả căn nhà lớn chỉ chứa đựng những trái tim trống rỗng, không có điểm nào thật lòng cả, đều là giả thôi. Nhà họ Thẩm tuy ngoài mặt nhìn có vẻ nhỏ hẹp, nhưng em có nhìn thấy không, họ có thể tiện tay vung mấy trăm đồng bạc, người ta cũng không xem là chuyện gì lớn. Em có còn nhớ lúc đầu họ đưa sính lễ cho nhà ta không?
Được bà cố nhắc nhở như vậy, Thanh Liên Nhi mới nhận ra, cái gì là nhà cao cửa rộng, đó mới chính là nhà cao cửa rộng. Sính lễ ban đầu ông cố tặng cho bà cố gồm có 300 thạch lúa mì, 300 thạch thóc, 300 thạch kê, 300 thạch đậu nành, 300 thạch đậu xanh, ngoài ra còn có 100 lượng vàng, 100 xấp vải lụa, 100 con trâu, 3 rương tiền lớn.
(Thạch là đơn vị đo lường thời xưa, 1 thạch = 120 cân)
Bà cố nói với Thanh Liên Nhi, tối đêm đó bà trốn dưới cửa sổ phòng cha mẹ nghe lén, đã nghe được họ nói một câu, cho dù có đem con gái chúng ta đi bán 10 lần, cũng không đáng giá như thế này.
Thế nên sở dĩ bà cố khăng khăng một mực đòi gả cho Thẩm gia, không phải vì nhà họ giàu có, mà là vì nghe được câu nói ấy, trong lòng rất tổn thương.
Có điều bà cố tôi vừa gả về đêm đầu tiên, Thẩm lão tam này lại làm ra chuyện như vậy, bỏ lại bà một mình nơi này rồi chạy trốn mất.
Bà cố nói với Thanh Liên Nhi, đừng nói là tìm đến phủ Bắc Bình, cho dù phải đi đến núi Trường Bạch ta cũng nhất định phải mang tên tiểu tử đó về cho bằng được.
Năm đó, bà cố tôi mới 17 tuổi.
![[Zhihu] Sống Cùng Hồn Ma Niên Hạ](/styles/vietwriter/default.png)
Bình luận facebook